Żydzi związani byli z Rawiczem prawie od początku istnienia miasta. W szczytowym okresie (1840 r.) w Rawiczu mieszkało 1780 osób wyznania mojżeszowego (20,3%) na 8752 mieszkańców. Dla porównania w 1793-1794 r. Rawicz liczył 7290 mieszkańców, w tym 1087 Żydów (14,9%), a w 1816 r. na ogólną liczbę 7456 mieszkańców mieszkało w Rawiczu 1200 osób wyznania mojżeszowego (16,1%). Społeczność rawickich Żydów była częścią naszego miasta, tworzyła jego tkankę społeczną, kulturową, gospodarczą. Opowieść o Rawiczu bez opowieści o rawickich Żydach jest naznaczona brakiem, niedopowiedzeniem, jest po prostu niepełna…
Dzieje rawickich Żydów... to Menachem Mendel Gradenwitz pierwszy rawicki rabin, pełniący tę funkcję od roku 1755 do śmierci w 1792 roku, to John Cohn (1859-1934) ostatni, dziesiąty, rabin w Rawiczu. Historię społeczności żydowskiej w Rawiczu tworzą zakazy i przywileje wydawane przez kolejnych właścicieli miasta, to bez wątpienia uchwała z 12 października 1923 roku, w której wojewoda poznański Adolf Bniński stwierdza, iż „(...)rozwiązuję gminę kahalną w Rawiczu i przekazuję jej ruchomy - z wyjątkiem przedmiotów przeznaczonych do służby Bożej - jak i nieruchomy majątek na własność Skarbu Państwa Polskiego. Administrację tym majątkiem powierzam aż do dalszego rozporządzenia Magistratowi miasta Rawicza z poleceniem, by przesłał mi w 4 tygodniach dokładny spis całego majątku byłej gminy kahalnej, przekazanego Skarbowi Państwa Polskiego, wraz z oszacowaniem poszczególnem jego wartości”.
Dzieje rawickich Żydów… to ich codzienne życie, ich losy... To Cesar Kaskel (1833-1892) rozmawiający w styczniu 1863 roku z prezydentem Abrahamem Lincolnem (1809-1865); to Eugenie (Jenny) Stern z domu Rosenthal (1862/63-1907) matka noblisty Otto Sterna (1888-1969); to tylżycki rabin dr Isert Roesel (Rösel) (1883-1957) syn rawickiego kupca Louisa Roesela (Rösela), właściciela kamienicy przy Berlinerstrasse 196 (obecnej ulicy Wojska Polskiego 43 z zachowanym śladem po mezuzie oraz klafem); to Hedwig Jahnow (1879-1944) pierwsza kobieta w magistracie miasta Marburga; to Arthur (Simon) Ruppin (1876-1943) jeden z założycieli Tel Awiwu, nazywany „ojcem żydowskiej socjologii” oraz „ojcem syjonistycznego osadnictwa”.
Dzieje rawickich Żydów… to kupiec Hugo Heilborn, jego syn Louis Heilborn (1879-1915), który zginął na froncie I wojny światowej, to urodzony w Rawiczu w kamienicy Markt 6 (obecnie Rynek 6) Kurt Heilborn (1909-1942) wnuk Hugo i syn Louisa Heilborna, który został zamordowany w niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym i zagłady Auschwitz w 1942 roku; to urodzona w Rawiczu w kamienicy Markt 9 (obecnie Rynek 9) Gertrud Heilborn, po mężu Breitbarth, córka Hugona Heilborna, siostra Louisa, ciotka Kurta, która w latach 30. XX wieku wyjechała do Johannesburga w Republice Południowej Afryki, gdzie zmarła 14 października 1959 roku, w wieku 81 lat… to dziesiątki, setki innych postaci, których imiona, nazwiska, twarze, historie czekają na przywrócenie naszej pamięci…
Fot. Zdjęcie wykonane przed wejściem głównym do rawickiej synagogi. Opis fotografii: „In front of the synagogue at 1931”. Fotografia opublikowana została w książce Arthura B. Posnera (1890-1962), Le-ḳorot ḳehilat Raviṭsh. The annals of the community of Rawitsch (Rawicz), s. 71. Wydawca: Hotsaʼat Erez. Jerozolima 1962. Zdigitalizowana wersja książki: Rawicz Memorial Book (Internet Archive). The New York Public Library - National Yiddish Book Center Yizkor Book Project.